Xikombelo xo fikelela marungula
HiLeswi u faneleke ku swi endlaLeswi u faneleke ku swi endlaXana swi durha mali muniTifomo leti tatiwakaVuxokoxoko bya vutihlanganisi
Hi ku endla xikombelo xo fikelela marungula
Xikongomelo xa Nawu wo Tlakusiwa ka ku Fikelela Marungula i ku vona leswaku vanhu va nga tirhisa mfanelo wa vona wa vumbiwa ku fikelala marungula wahi na wahi laya khomiweke hi:
mfumo
munhu un’wana loyi a lavekaka hi gingiriko kumbe ku sirheleriwa ka mfanelo wihi na wihi.
Xibumabumelo xo endla ku tirhisiwa mfanelo wo fikelela marungula i ku tiyisisa ntolovelo wo va erivaleni na vutihlamuleri eka swiyenge hi swimbirhi swa mfumo na leswi nga riki swa mfumo, na ku tlakusiwa ka miganga laha vanhu va Afrika Dzonga va nga na ku fikelela ka kahle ka marungula kuva pfumelela ku tirhisa hi xitalo no sirhelela timfanelo hinkwato ta vona.
I marungula wahi, laya khomiweke hi tindzawulo ta mfumo kumbe xiyenge xihi na xihi xa vaaki, xi nga fikelela?
U nga kombela ku fikelela matsalwa hinkwawo na tirhekhodo leswi khomiweke hi ndzawulo yihi na yihi ya mfumo, vatirhi va yona kumbe kumbe -xiyenge xihi na xihi lexi nga riki xa mfumo. A swi na mhaka leswaku marungula walawo ya ve kona rini. Leswi swi katsa:
tirhekhodo ta wena leti khomiweke hi ndzawulo ya mfumo kumbe xiyenge lexi nga riki xa mfumo
marungula ya xiyenge xa vunharhu kumbe tirhekhodo: ntsena hi mpfumelelo ku suka eka xiyenge xa vunharhu lexi faneleke, ngopfu-ngopfu loko matsalwa ya khome marungula ya xihundla
marungula lawa ku fikelela ku nga yirisiwangiki hi Nawu wa ku Tlakusiwa ka ku Fikelela ka Marungula
tirhekhodo ta Khabinete na tikomiti ta yona
tirhekhodo leti fambalanaka na ntirho wa swa vululami wa khoto
marungula:
khomiweke hi vuahluri byo hlawuleka lebyi tumbuluxiweke hi ku landza nawu
khomiweke hi muofisiri wa vuahluri wa khoto yelelo kumbe khoto yo ahlula
khomiweke hi xirho xa palamente kumbe xa huvo yo endla milawu ya xifundzankulu.
Nawu wa ku Tlakusiwa ka ku Fikelela ka Marungula a wu fanelangi ku tirhisiwa:
loko rhekhodo yi komberiwa ku tirhiseriwa vugevenga kumbe mafambiselo ya milandzu ya xikaya
ku yingiseriwa ka nandzu wa vugevenga kumbe wa xikaya ku sungurile.
Hambiswiritano, Nawu wo Fikelela Marungula wu le henhla ka nawu wihi na wihi wun’wana kumbe xinawana lexi nga ku sivelaka ku fikelela marungula wahi na wahi.
Leswi u faneleke ku swi endla
Kombela xandla xa muofisiri wa marungula wa ndzawulo ya mfumo leyi faneleke kuva a ku pfuna ku fikelela marungula kumbe matsalwa lawa u ya lavaka.
Tata no yisa Fomo ya A: Xinawana xa 6: Xikombelo xo fikelela rhekhodo ya xiyenge xa mfumo. U nga yi kuma eka hofisi ya ndzawulo leyi faneleke kumbe ku yi kuma laha hansi.
Loko marungula lawa u ya lavaka ya nga kumeki mahala, u ta boheka ku hakela ntsengo wa xikombelo (hi xivumbeko xa switembe swa revenue). U nga thlela u hakela ntsengo wo fikelela na wo secha (langutisa xedulu xa tihakelo laha hansi).
Loko ku komberiwa fomo ya marungula ku suka eka xiyenge xa mfumo, u hava xiboho xo nyika xivangelo xa leswi u lavaka ku swi endla kumbe ku sirhelela mfanelo wa wena.
Leswi u faneleke ku swi endla
Xandla xa muofisiri wa marungula wa ndzawulo u fanele ku hlamula ku nga si hela 30 wa masiku a kumile xikombelo.
Loko muofisiri kumbe xandla xa muofisiri wa marungula a ku alela mpfumelelo wo fikelela marungula lawa u ya kombeleke, u nga endla xivilelo na holobye la faneleke wa ndzawulo kumbe xiyenge xa mfumo lexi faneleke.
Loko u nga eneriseki hi mbuyelo, u nga hundzisela mhaka ekhoto.
Muofisiri kumbe xandla xa muofisiri wa marungula u ta ku pfuna hi endlelo leri.
Loko marungula lawa u ya kombeleke ya nga khomiwi hi ndzawulo yeleyo leyi faneleke, kambe hi xiyenge xihi na xihi xa mfumo, xandla xa muofisiri wa marungula u ta hundzisela xikombelo xa wena eka muofisiri wa marungula wa xiyenge xa mfumo lexi faneleke ku nga si hela 14 wa masiku.
Xiyenge xa mfumo lexi faneleke xi fanele ku hlamula xikombelo xa wena ku nga si hela 30 wa masiku laya bohiweke. U ta tivisiwa hi ku hundziseriwa ka xikombelo xa wena eka xiyenge xa mfumo lexi faneleke.
Xana swi durha mali muni
Guide on How to Use the Promotion of Access to Information Act 2 of 2000.
Tifomo leti tatiwaka
Form A: Regulation 6: Request for access to record of public body
Form B: Regulation 8: Notice of internal appeal
Form C: Regulation 10: Request for access to record of private body